Өндірілетін мал шаруашылығы өнімдерінің сапасы мен қауіпсіздігі жануарларды ұстау жағдайларына, әкімшілік-шаруашылық қызметті жүргізудің санитарлық нормалары мен ережелерінің сақталуына, эпизоотияға қарсы іс-шараларды жүргізудің уақтылығы мен тиімділігіне, жануарлардың қозғалысын жүйелі есепке алуға байланысты.

Ветеринария саласындағы заңнамада барлық меншік нысанындағы жануарлардың иелері үшін міндеттемелер жиынтығы көзделген, олардың сөзсіз орындалуы жануарлардың денсаулығын сақтауды, өндірілетін өнімнің жоғары сапасы мен қауіпсіздігін қамтамасыз етеді.

Жануарлар мен адамға ортақ ауруларды қоса алғанда, жануарлар ауруларының алдын алу жөніндегі жеке және заңды тұлғалардың міндеттерінің тізбесі "Ветеринария туралы" Қазақстан Республикасы Заңының (бұдан әрі - заң) 25-бабында айқындалған. Заңда белгіленген талаптарды барлық мүдделі тұлғалар орындауға міндетті. Сонымен қатар, кейбір жағдайларда ветеринариялық заңнаманың нормаларын иелері орындамайды немесе тиісінше орындамайды, бұл жағымсыз салдарға, соның ішінде адамдар мен жануарларға ортақ аса қауіпті аурулармен ауыруына әкелуі мүмкін.

Ең жиі кездесетін бұзушылықтардың бірі Заңның 25-бабының 6-тармағын орындамау болып табылады, атап айтқанда - жаңадан сатып алынған жануарлар, алынған ұрпақ, оларды сою және сату, өлім жағдайлары, бірнеше жануарлардың бір мезгілде ауыруы туралы ветеринариялық қызметке хабарламау. Иелері жануарларды ветеринариялық жағдайы белгісіз немесе қолайсыз өңірлерден сәйкестендірілмеген ветеринариялық құжаттарсыз әкеледі. Нәтижесінде ветеринар дәрігер келіп түскен малдың ветеринариялық қауіпсіздігін қадағалай алмайды, жас жануарларды уақтылы есепке қоя алмайды және жануардың өлімінің себептерін анықтай алмайды. Мұның бәрі диагностикалық және профилактикалық ветеринарлық шаралардың тиімділігіне әсер етеді, аса қауіпті аурулардың өршуіне әкелуі мүмкін.

Тағы бір жиі кездесетін бұзушылық-Заңның 25-бабының 5-тармағының (ауыл шаруашылығы жануарларын сәйкестендіруді қамтамасыз ету) және 7-тармағының (өз жануарларын уақтылы вакцинациялау мен диагностикалауды қамтамасыз ету) талаптарында көзделген міндеттерді орындамау. Ветеринариялық Қағидалардың нормалары барлық қолда бар жануарларды міндетті түрде есепке қоюды және оларға қатысты тиісті жиіліктегі ветеринариялық іс-шараларды жүргізуді көздейді. Меншік иелерінің өз міндеттерін орындамауы жануарлардың қолда бар мал басын эпизоотияға қарсы іс-шаралармен толық қамтымауға алып келеді, бұл аса қауіпті аурулардың туындау қаупін едәуір арттырады.

Заңның 25-бабының 11-тармағы мен 11-1-тармағының сақталуы маңызды болып табылады, онда мал сою алдындағы тексеруден және өлекселер мен мүшелерді союдан кейінгі тексеруден кейін ветеринарлық маманның бақылауымен жануарларды сою міндеттері анықталған. Бұл ретте еті сатуға жіберілетін Жануарлар міндетті түрде мамандандырылған объектілерде (сою пункттері, алаңдар, ет өңдеу кәсіпорындары) союға тиіс. Бұл талаптардың маңыздылығы мынада: кейбір созылмалы инфекциялық және инвазиялық аурулар кезінде (бруцеллез, туберкулез, эхинококкоз және т.б.) аурудың болуын және жұқтыру дәрежесін тек білікті ветеринар маман анықтай алады, осылайша ұшалар мен мүшелерді дезинфекциялау бойынша уақтылы шаралар қабылдайды және қауіпті тамақ өнімдерін тұтынуға және сатуға жол бермейді.

Ветеринариялық заңнама талаптарын міндетті түрде орындау қажеттілігі аса қауіпті аурулар бойынша қолайсыз пункттерді сауықтыру кезеңінде туындайды. Осы кезеңде эпизоотиялық ошақтың аумағында жануарларды қолайсыз пункттен тыс жерлерге тасымалдауға және әкетуге тыйым салуды, мал жаюға, өнімді өткізуге шектеулер көздейтін бірқатар шектеулер енгізіледі. Белгілі бір шектеулер аурудың одан әрі таралуын болдырмау, ауруды мүмкіндігінше тез жою мақсатында ғана енгізілетінін түсіну қажет. Көбінесе дәл осы уақытта жануарлардың иелері салдарын толық түсінбей, шектеу режимін бұзуға жол береді: жануарларды, негізінен ет дайындаушыларға ветеринариялық ілеспе құжаттарсыз сатады, өнімдерді (сүт, ет және т.б.) шектеулерді айналып өтіп сатады, малды диагностикалық зерттеулерден қорғайды. Мұндай әрекеттерге жол берілмейді және заңмен белгіленген жауапкершілікке әкеп соғады.

Рұқсат етілген бұзушылықтар проблемасының бір жағына тұтынушылардың сатып алынатын өнім мен жануарлар мәселесіне түбегейлі жақындамауы факторын жатқызуға болады. Мысалы, ет немесе жануарларды сатып алу кезінде Сатып алушы ветеринариялық қауіпсіздікті растайтын құжаттарды – ветеринариялық анықтаманы және ветеринариялық-санитариялық сараптама актісін талап етуге құқылы. Іс жүзінде бұл өте сирек кездеседі, оны құқық бұзушылар пайдаланады.

Қорытындыда Ветеринариялық қауіпсіздік саласындағы құқық бұзушылықтарға жол беретін жеке және заңды тұлғаларға қатысты "әкімшілік құқық бұзушылық туралы" Қазақстан Республикасы Кодексінің 406-бабы әкімшілік жауапкершілік көзделгенін еске салғым келеді.