Аусыл-аса қауіпті және кең таралу географиясы бар артидактилді жануарлардың жедел вирустық ауруы. Ресейде 2021 жылдың желтоқсанында О типті аусыл ауруы бұрын тарихи гүлденген Орынбор облысында аурудың өршуіне себеп болды. Қазақстанда 2022 жылы Қарағанды облысында О типті аусыл ауруы тіркелді.

Бұл аурудың инкубациялық кезеңі екі-жиырма күнге созылуы мүмкін. Аурудың өзі әдеттегі түрінде шамамен оннан он бес күнге дейін созылады. Оның белгілерін байқау қиын емес. Аусылмен ауырған жануарда ауыз қуысы мен мұрынның шырышты қабаттарында сұйықтық бар көпіршіктер пайда болады. Дәл осындай көпіршіктер желінде және тұяқ аралық саңылауларда орналасқан теріде пайда болуы мүмкін. Шамамен екі-үш күннен кейін көпіршіктер жарылып, теріде және шырышты қабаттарда жаралар пайда болады. Ағып кеткен сұйықтықпен басқа жануарлар немесе адамдар жұқтыруы мүмкін вирус шығады.

Ауыз қуысының шырышты қабығының жаралануына байланысты жануарда қатты сілекей пайда болады. Аусылмен ауыратын мал жұту қимылдарын жасай алмайды. Сондай-ақ, ауру басқа шырышты қабаттарға ауысуы мүмкін, нәтижесінде энтерит, гастроэнтерит, іріңді абсцесс және т.б. Жануардың дене температурасы жоғарылайды. Желіндегі жаралар қатты ауырсынуды тудырады, бұл сиырды саууға мүмкіндік бермейді. Саууды кешіктіру мастит тудырады.

Тұяқтағы жаралар, әдетте, басқа инфекцияның қосылуымен қиындайды. Мұның бәрі тіпті ірі қара малдың тұяқты аяқ киімін жоғалтуға әкелуі мүмкін.

Көптеген жұқпалы аурулар сияқты, аурумен күресудің негізгі әдісі-оның алдын алу. Аусылдың алдын алу шаралары экономикалық және ветеринарлық шаралар кешенін қамтиды. Ең алдымен, ветеринария саласындағы қолданыстағы заңнамаға сәйкес барлық ауыл шаруашылығы жануарлары "ауыл шаруашылығы жануарларын бірдейлендіру"ақпараттық жүйесінде ветеринариялық есепте тұруы тиіс. Жануарларды есепке алуды неғұрлым тиімді және жедел жүргізу үшін "TortTulik" мобильдік қосымшасы әзірленді, ол арқылы мал иесі жануар туралы "ӨИС" АЖ деректеріне өз бетінше өзгерістер енгізе алады, жануарларды тастап кету, ұрпақ алу, малды сатып алу және сату туралы ветеринариялық маманға хабарлама бере алады. Мобильді қосымшаның жұмысы туралы толық ақпаратты "Қызылжар ауданының Ветеринарлық станциясы" ШЖҚ МКК ресми сайтынан, сондай-ақ әлеуметтік желілерден алуға болады.

2022 жылдан бастап сезімтал мал – қой, ешкі, ірі қара және шошқаларды вакцинациялау арқылы аусылдың алдын алу жұмыстары жүргізілуде. Аусыл ауруын профилактикалық иммундаумен шаруа және фермер қожалықтарын, жеке аулаларды және ірі ауыл шаруашылығы тауарын өндірушілерді қоса алғанда, барлық қолда бар мал басы қамтылған. 3 айдан бастап Жануарлар вакцинациялауға жатады. Иммундау схемасы белгілі бір алгоритмді қарастырады, оның сақталуы аусылға қарсы тұрақты иммунитетті қамтамасыз етеді және оның пайда болуына жол бермейді. Сезімтал жануарлардың жас жануарларын 18 айға толғанға дейін әр 3 ай сайын вакцинациялаймын. Бұл үшін мен жануарларды әр 6 ай сайын қайта вакцинациялаймын. Көрсетілген схеманы сақтау қажеттілігін ескере отырып, ветеринарлық мамандар азаматтардың шаруашылықтарына бірнеше рет барып, вакцинация жүргізуге мәжбүр. Жануарлардың иелері ветеринармен жиі кездесулерге түсіністікпен қарауы керек және өз міндеттерін орындауға көмектесуі керек. Сондай-ақ, жануарлардың иелері ветеринарлық дәрігерлерге жануарлардың шығуы мен келуі, ұрпақ алу туралы уақтылы хабарлауы керек. Заңнамада ветеринарлық маманға хабарлау үшін 3 жұмыс күні белгіленген. Мұны "TortTulik" мобильді қосымшасы арқылы телефон арқылы немесе жеке байланыс арқылы жасауға болады.

Ветеринариялық әл-ауқатқа ветеринариялық қызмет пен жануарлар иелерінің өзара іс-қимылы, адамдар мен жануарлардың денсаулығын аса қауіпті аурулардан қорғауды қамтамасыз ететін барлық мүдделі тұлғалардың ветеринариялық заңнаманы сөзсіз орындауы нәтижесінде ғана қол жеткізуге болады.